Tề Cảnh Công và Quan Đại phu

Quan đại phu nước Tề biết Tề Cảnh công (Thời Xuân thu - Chiến quốc, cách đây hơn 2 ngàn năm) rất tiết kiệm, đề cao tiết kiệm, chống lãng phí, nên mỗi lần vào triều ông ta cưỡi con ngựa gầy nhom, áo quần cũ sờn, giày rách, không khi nào đội mũ mão mới.
Tề Cảnh công cho quan đại phu là một người trung thành, vời quần thần đến và nói:

- Trẫm chủ trương tiết kiệm để dân chúng noi theo, chống xa hoa lãng phí làm cho nước mạnh dân giàu. Vậy theo các khanh trong triều, ai là người gương mẫu tiết kiệm, chống xa hoa lãng phí nhất?

Các quan trong triều đều tâu:

- Nói về chống lãng phí xa hoa, thực hành tiết kiệm, thì không ai bằng quan đại phu. Quan đại phu chỉ ăn rau dưa, mắm muối, cả đời không biết món ngon, khi dân đói thì ngài nhịn đói trước. Quan đại phu ăn mặc vải thô, dù sờn rách cũng không bỏ đi, khi dân chúng lạnh lẽo thì ngài chịu lạnh trước. Quan đại phu chỉ dùng ngựa gầy, già yếu, xe cũ kĩ mấy đời; còn ngựa khỏe, xe mới dùng để chở vật dụng, của công, đem lợi ích cho quốc gia.

Mỗi người tán vào một câu, riêng quan đại phu nói:

- Nhờ uy đức của bệ hạ, thần mới học được đạo lý cao siêu, hạ thần sẽ nguyện suốt đời tiết kiệm. Nếu trời bắt phải nhắm mắt, thần sẽ trăng trối, truyền phẩm đức tiết kiệm đến đời con đời cháu để làm sáng tỏ uy đức của bệ hạ.

Tề Cảnh công rất vui, khen ngợi hết lời, cấp cho quan đại phu thêm một mớ bỗng lộc. Quan đại phu nói, sẽ đem hầu hết bỗng lộc để làm từ thiện.

Quần thần thấy nhà vua khen thưởng cho quan đại phu, ai nấy cũng thực hành tiết kiệm, bằng cách dùng ngựa những con ngựa già, gầy đét kéo xe cà tàng vào triều, mặc quần áo cũ, có người mặc áo quần rách bươm, có ông còn nhịn ăn sáng ngáp lên, ngáp xuống vì đói, để tỏ ý mình là người trung thành bậc nhất với nhà vua. Nhìn buổi thiết triều, chúa tôi ăn mặc rách rưới giống như đám cái bang. Trong lúc ấy, mấy tiệm bán đồ cũ ở kinh thành làm ăn rất phát đạt, có khi lấy đồ mới tìm mọi cách làm cho cũ, càng cũ càng tốt.

Một hôm, Tề Cảnh công cải trang làm dân thường, đi cùng với một tên thái giám, ra ngoài thành chơi, nhẫn nha đến gần dinh quan đại phu. Nhà vua thấy, nhà cửa của quan đại phu rất tráng lệ, lầu đài san sát, bên ngoài xe đẹp ngựa béo, đứng thành hàng, thành dãy. Trên đài cao, đèn đuốc sáng choang, các quan đang chén chú chén anh, mỹ nữ lượn lờ, đàn hát inh ỏi, bao nhiêu món ngon vật lạ thừa mứa, rượu quý bốn phương trào ra như suối. Mấy tên võ sĩ đứng canh ở ngoài dinh, tên nào tên nấy ăn mặc lòe loẹt, gươm giáo sáng lòa, có tên hăng hái đánh đuổi mấy người bán hàng rong, tiếng khóc vang trời. Tề Cảnh công thấy cảnh tượng ấy, mặt biến sắc, hỏi tên thái giám:

- Ta đang tỉnh hay đang mơ, ta có đui không?

Tên thái giám tâu:

- Bệ hạ rất tỉnh, hai mắt sáng, đâu có đui!

Tề Cảnh Công tức giận, nói:

- Sao ta lại bị bọn chúng lừa gạt?

Tên thái giám tâu:

- Đã chen chúc vào chỗ bệ hạ chủ trì hội họp, thì ông nào cũng lão luyện, có rất nhiều chiêu để tâng bốc lẫn nhau, lén lút hạ gục nhau, nịnh nọt bệ hạ và lừa dối bệ hạ.

Tề Cảnh công hỏi:

- Sao ngươi không nói cho ta biết?

Tên thái giám tâu:

- Những chuyện to lớn như vậy, thần không có dzé. Nếu lương tâm thúc giục cũng phải nén xuống. Vì nói ra, đường vào ngục rất ngắn, đường về quê thăm mẹ thì xa thăm thẳm mịt mùng!

Tề Hoàn công nghe nói, giận quá, hộc ra một cục máu tươi. Lúc về đến cung, Tề Cảnh công ốm đến liệt giường.

Đông A Sáng